İşinize Yarayacak Borsa Terimleri (İ-K)
Son zamanlarda herkesin merak saldığı borsada, sık kullanılan borsa terimleri ile ilgili bir listeyi sizin için derledik. Borsaya ilgi duyan ve ilgi duymakla kalmayıp bilgi sahibi olmak isteyenler için bu yazımız çok faydalı olacak.
- INSIDER TRADING (İÇERDEN ÖĞRENENLERİN TİCARETİ):
Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kendisine veya üçüncü kişilere menfaat sağlamak amacıyla kullanarak sermaye piyasasında işlem yapanlar arasında fırsat eşitliğini bozacak şekilde haksız yarar sağlamak veya bir zararı bertaraf etmektir.
- İÇ BORÇLAR:
Hükümetin ülke sınırları içinde kişi ve kurumlara ulusal para cinsinden borçlanmasıdır. Bu borçlanmanın iktisadi niteliği, satın alma gücünün özel ve kamusal kesimler arasında el değiştirmesidir.
İç borçlanmada ülkenin kullanabileceği kaynaklara bir ek söz konusu değildir. Devlet, en yaygın yöntemle halka ve kurumlara sattığı kağıda +bağlı bono, tahvil ve kağıda bağlı olmayan yöntemlerle borçlanabilir.
İç Borçlanma; kısa-uzun vadeli, teminatlı-teminatsız ve zorunlu-gönüllü olarak üç gruba ayrılabilir.
- İHRAÇ:
Tahvil, hisse senedi gibi sermaye piyasası araçlarının satışa çıkarılmasıdır.
- İKİLİ DİP FORMASYONU:
Hissenin belirli bir zaman aralığında aynı dip seviyeyi ikinci kez oluşturduktan sonra iki dip seviye arasında oluşan tepe seviyenin aşılması durumudur. Fiyatların büyük çıkışlar öncesinde oluşturduğu formasyondur. Formasyon hedefi, iki dip arasında yapılan tepe fiyattan dip seviyedeki fiyatın çıkarılmasıyla ve bu farkın tepe fiyata eklenmesiyle oluşan değerdir.
- İKİLİ TEPE FORMASYONU:
Hissenin belirli bir zaman aralığında aynı tepeyi ikinci kez oluşturduktan sonra fiyatın iki tepe arasında oluşan çukur seviyeye kadar düşmesi halidir. Fiyatların büyük düşüşler öncesinde olusturduğu formasyondur. Formasyon hedefi, tepedeki fiyattan iki tepe arasında oluşan dipteki fiyatın çıkarılması ve bu farkın tekrar dip fiyattan çıkarılmasıyla bulunur.
- İKİNCİL PİYASA:
Borsa terimleri arasında menkul kıymetleri ihraçtan alanlar bunları tekrar paraya çevirmek istediklerinde işlemlerin gerçekleştirildiği piyasaları tanımlar.
- IMF (Uluslararası Para Fonu):
Uluslararası ticaretin gelişmesi, tam istihdam, gelişim hızının artırılması, sabit kur sisteminin gerçekleşmesi, kurlarda kararlılığın sağlanması, tek yönlü devalüasyonu önlemek ve ödemeler dengesi sorunlarını çözmek, kredi sağlamak gibi çok amaçlı kurulmuş bir uluslararası örgüttür.
- İMKB TAKAS ve SAKLAMA BANKASI A.Ş:
Sermaye piyasasında faaliyet gösteren banka ve aracı kurumlara saklama ve takas hizmeti veren kuruluştur.
- İMKB’de İŞLEM GÖRME ESASLARI:
Hisse senetleri, devlet tahvilleri, hazine bonoları, dövize endeksli gelir ortaklığı senetleri, kamu ve özel sektör tarafından çıkarılmış tahvillerdir.
- İNDİKATOR:
Son fiyatın ve hacmin önceki fiyatlar ve hacimlerle mukayesesini yaparak oluşturulan kılavuz grafik ve/veya göstergedir.
- İŞLEM SAATLERİ:
Ulusal Pazar’da, saat 09:30-12:00 ve 14:00-16:30 olmak üzere her gün iki seanstır.
- İŞLEM HACMİ:
Tüm hisse senetleri için gerçekleşen işlemlerdeki her emrin içerdiği hisse senedi sayısı ile işlem fiyatının çarpılmasıyla elde edilen yekünlerin seans sonu ya da gün sonu itibarıyla toplanmasıdır.
- İŞLEM MİKTARI:
Bir seansta ya da belli bir dönemde alınıp satılan menkul kıymet adedidir.
- İTFA:
Borsa terimleri arasında bir borcun ödenerek kapanmasını ifade eden bir kavram.
- JAWS:
Spekülatörlerin senet satarken çalıştırdıkları kademeye, hareketi görüp atlayan yatırımcı.
- KAÇIŞ SEVİYESİ:
Önemli bir destek seviyesinin birkaç kez test edilerek belirginleşmesinden sonra, bu seviyenin altına düşülmesi durumunda fiyatların bir alt seviyedeki destek seviyesine kadar düşebileceği kabul edilen seviyedir.
- KALDIRAÇ ORANI:
Bu oran aktiflerin ne kadar yabancı kaynaklarla (borçlarla) finanse edildiğini gösterir. (Borçlar Toplamı/Aktif Toplamı)
- KALDIRMAK:
Bir hisse senedinin satış kademesinin tek kalemde alınması.
- KAMBiYO:
Madeni ve kağıt para şeklindeki tüm yabancı ülke paraları ve bu paralarla ödeme yapabilen her tür hesap, belge, bono,poliçe, çek vb. parasal araçların tümüne kambiyo denir.
- KAMU GELİRLERİ:
Devletin kamu harcamalarını karşılamak amacıyla vergi, harç, resim, para cezaları, mülk-teşebbüs gelirleri, borçlanmalar, yardım-bağış, devalüasyondan doğan fark gibi gelirlerden oluşur.
- KAMU GİDERLERİ:
Geniş anlamda, devlet ve diğer kamu kuruluşlarının bütçe ödemeleri ile Kamu İktisadi Teşebbüsler (KİT), sosyal sigorta ödemeleri, vergi muaflık ve istisnaları ve özel kişilere yapılan teşvikleri de içerir. Dar anlamda da kamu hizmetlerinin bedeli olarak, devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinin (belediye, il özel idaresi gibi) yaptıkları ödemelerdir.
- KANAL ÇİZGİSİ:
Temel trend çizgisine paralel çizilen düz çizgilerdir. Fiyatlar yükselen kanal çizgilerinde direnç, alçalan kanal çizgilerinde de destek bulurlar.
- KANUNİ YEDEK AKÇE:
Borsa terimleri içinde bankalar tarafından bir emniyet fonu olarak ve olası zararlarını karşılamak amacıyla kardan ayrılan payı ifade eder.
- KAPANIŞ FİYATI:
Bir seansta borsa kaydına alınan en son işlemin fiyatıdır.
- KAPİTALİZASYON:
Herhangi bir işletmenin birikmiş yedek akçe ve kârının sermaye artırımında kullanılmasına denir.
- KÂR:
Toplam hasılattan toplam maliyetin düşmesiyle elde edilen değerdir.
- KARA PARA:
Yasal işlerden elde edilmemiş veya vergisi ödenmemiş paraya denir.
- KÂR DAĞITIM ORANI:
İşletmenin net dönem kârından ne kadarının adi hisselere temettü olarak dağıtıldığını gösterir. (Toplam Temettü / Net Dönem Karı)
- KARMA FON:
Hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve diğer kıymetli madenlerin en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon portföy değerinin %20’sinden az olmayan fonlardır.
- KÂR MARJLARI:
Brüt, faaliyet, ve net kâr rakamlarına bakılır, ne kadar yüksekse o kadar iyi. Ayrıca, nakit çıkış gerektirmeyen kalemlere faaliyet kârı ilave ederek Vergi, Finansman gideri, Amortisman öncesi Kâr (VFAÖK) marja da bakarak gerçekte şirket operasyonlarından ne kadar kâr ettiğini gösterir.
- KÂR TRANSFERİ:
Türkiye’de yatırım yapmış olan yabancıların söz konusu yatırımlardan elde ettikleri gelirlerin yurt dışındaki şirketlerine aktarmasıdır.
- KÂR VE ZARAR ORTAKLIĞI BELGESİ:
Türk sermaye piyasalarına 1992 yılında girmiştir. Çıkarılmalarındaki temel amaç, sermaye piyasalarında değişime konu olan yatırım araçlarını çeşitlendirmektir. Kâr ve zarara ortaklık hakkı vermekle birlikte hisse senedi sayılmazlar, çünkü sahiplerine mülkiyet ve şirket yönetimine katılma hakkı vermezler ve belirli bir vadeleri vardır; vade sonunda anaparayla birlikte kâr payı ödemesi yapılır.
- KATILMA BELGESİ:
Yatırım fonlarına katılanların sahip oldukları payları ve hakları gösteren, paraya çevrilebilen, nama ve hamiline yazılı kıymetli evraktır.
- KATILMA PAYI:
Borsa terimleri arasında bir şirkete ortak olan bir kişinin toplam sermaye içinde sahip olduğu payı anlatmak için kullanılır.
- KAYITLI SERMAYE:
Sermaye Piyasası Kanunu’na göre anonim ortaklıkların esas sözleşmelerinde hüküm bulunmak kaydıyla hisse senedi çıkarabilecekleri azami miktarı gösteren, Ticaret Sicilinde tescil edilmiş sermayelerdir.
- KAYIT DIŞI EKONOMİ:
Devletten gizlenen, kayda geçirilmeyen/geçirilemeyen ve bu sebeple denetlenemeyen faaliyetler olarak tanımlanabilir. Enformel ekonomi, illegal ekonomi, gayri resmi ekonomi, gizli ekonomi diye de adlandırılır.
Genel olarak kayıt dışı ekonominin, mal ve hizmet üretimine konu olmasına karşılık ekonominin geleneksel ölçüm yöntemleriyle bütünüyle tespit edilemeyen ve GSMH hesaplamalarına yansımayan alanları kapsadığı kabul edilmektedir.
- KERİZ SİLKELEME:
Her türlü bilgiyle donanmış ve borsa tecrübesi en fazla olan kurtlar, borsaya ne zaman gireceğini, hangi kağıdı alacağını gayet iyi bilirler. Ne zaman satılacağını da iyi hesaplarlar. Kapalıçarşı, Tahtakale kaynaklı ve bunun yanında büyük para sahiplerinin yer aldığı profesyoneller grubu süratle borsaya girip fiyatları yukarı çekerler. Bu operasyonlar hisselerde tek tek yapıldığı gibi aralarında gruplaşmalara giderek birden fazla tahtada gerçekleştirilir.
Önce biraz alım yaparak tahta hareketlendirilip dikkat çekilir. Sonra bir dedikodu yayarak, tiyo verilir. Alımlarına tahtayı tavandan kilitleyerek devam edilir, hisse moda haline getirilir. Artık kurtlar sofrası kurulmuştur; kazanç hırsı içindeki insanları kandırmak da kolaydır artık. Kuzuların yoğun bir şekilde alıma geçmesiyle kurtlar malı çakıp çıkarlar. Önce gel gel edip sonra tokatlama şeklinde uygulanan bu spekülatif harekete denir.
- KISA DÖNEMLİ GÖSTERGE:
Fiyat değişimlerinde kısa bir zaman dilimini baz alarak hızlı komutlar oluşturan göstergedir.
- KIYMETLİ EVRAK:
Borsa terimleri arasında Kambiyo senetlerini tanımlar. Kıymetli evrak olarak çek, bono, tahvil hisse senedi ve poliçe yi sayabiliriz.
- KİŞİSEL PORTFÖY:
- Birikimlerinizin bir bölümünü, örneğin üç aylık sürede geçinmesine yetecek bir tutarı, acil durum fonu olarak Likit Fon ya da repo gibi kısa vadeli, para piyasası araçlarına yatırın.
- Kendinize ve eğer size finansal açıdan bağımlı aile fertleri varsa onlara, kapsamlı bir sağlık ve yaşam sigortası yaptırın.
- Bir yatırımcı olarak, özelliklerinizi belirleyin. (Portföyünüzün hemen nakde çevrilebilmesi sizin için önemli midir? Yatırımınızın getirisi varsın düşük olsun, yeter ki riski düşük olsun mu? Portföyünüzün değeri dört-beş aylık bir sürede % 20-25 düşerse paniğe kapılır mısınız?)
- Portföyünüzü tutmak istediğiniz zaman dilimini ve amaçlarınızı tespit edin.
- İkinci ve üçüncü adımlarınızın ışığı altında, portföyünüzde yer alacak olan yatırım araçlarının (hisse senedi, A tipi ve B tipi yatırım fonu, hazine bonosu, repo v.b.) neler olacağını ve oranlarını belirleyin.
- KONSOLİDASYON:
Uluslararası borç işlemlerinde bankaların ya da direkt olarak borçlu olan ülkenin, vadesi gelen bir borcun daha uzun süreli bir vadeye uzatılması işlemidir.
- KONVERTİBİLİTE:
Ulusal paranın, dış ticaret gereksinimlerinin karşılanmasında, resmi bir rakamın ya da yasanın iznine gerek kalmaksızın bir başka bir ulusal paraya dönüştürülmesi ve uluslararası mübadele aracı olarak kulanılabilmesidir.
- KOPUŞ SEVİYESİ:
Önemli bir direnç seviyesinin birkaç kez test edilerek belirginleşmesinden sonra, bu seviyenin aşılması halinde fiyatların bir üst seviyedeki direnç seviyesine kadar çıkabileceği kabul edilen seviyedir.
- KOT DIŞI (KOTE EDİLMEMİŞ) PAZAR:
Borsaya kote edilmemiş menkul değerlerin alım ve satımına konu olan pazardır.
- KOTASYON:
Borsa terimleri arasında Menkul kıymetlerin listeye alınması işlemini tanımlamak için kullanılır.
- KREDİ:
Belirli miktardaki satın alma gücünün, belirli bir süre için ve geri verilmek üzere bir bedel (genellikle faiz) karşılığı gerçek ya da tüzel kişilere verilmesidir.
- KREDİ ÇEŞİTLERİ:
Güvencesine göre teminatlı ve teminatsız; kullanıcısına göre; özel ve kamu, süresine göre; kısa ve uzun, veriliş yerine göre üretim ve tüketim; kullanım alanına göre ticari, tarım, sanayi, yapı ve orman gibi ayrılır.
- KREDİLİ MENKUL KIYMET İŞLEMLERİ:
Bir aracı kuruluş nezdinde müşteri adına kredi hesabı açılması koşuluyla müşteri ve aracı kuruluş arasında yapılacak sözleşme hükümleri çerçevesinde menkul kıymet alınmasıdır.
- KUPON:
Borsa terimleri içinde, tahvil ve hisse senetlerine ekli parça veya parçalara verilen isim.
- KURTAJ:
Hisse senedi alım-satımına aracılık eden kuruluşların, bu işlemler karşılığında ve işlemin belirli bir oranı olarak aldıkları komisyondur. Kurtaj, yürürlükteki yasaya göre % 1′den fazla ve % 0.2′den az olamaz.
- KURUCU HİSSE SENEDİ:
Kurucu hisse senetleri, şirket kurucularına ya da şirket açısından önem arz eden şahıslara genellikle bedelsiz olarak verilen, oy hakkından yoksun ve sadece temettü hakkı olan bir “adi senet”.
- KURUMSAL YATIRIMCI:
Bireysel yatırımlardan farklı olarak yatırım fonları, yatırım ortaklıkları, sigorta şirketleri, sosyal güvenlik kuruluşları, özel emeklilik fonları,vakıflar, sendikalar ve benzeri kurumlarca yapılan yatırımlardır.
- KUŞ:
Bir hisse senedini bilmeden alan ve zarar eden yatırımcı.
- KÜSURAT EMİR:
1 lotun içerdiği hisse senedi sayısından daha az miktarlar için verilmiş emirlerdir. (lot altı emirler) Küsurat emirler fiyatsız girilir. Küsurat emirler ilgili hisse senedinin lot piyasasında işlem gördüğü en son fiyattan gerçekleşir
Sizler için bugün kullanılan borsa terimleri hakkında bir yazı oluşturduk. İ ve K harfleriyle başlayan terimlere yer verdiğimiz yazının devamı için sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.